ضرورت تحول و بازنگری در روش‌شناسی فهم و تفسیر قرآن

عضو هیئت علمی آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان و مدیر گروه قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره): توسعه دانش‌های بشری در چند قرن اخیر از سویی، بعضی پنداره‌های باطل را میان کسانی که مرعوب این رشد فراگیر شدند، به وجود آورد.

به گزارش خبرگزاری برنا از اصفهان، حجت‌الاسلام سیدرسول موسوی گفت: توسعه مطالعات روش‌شناسی فهم و تفسیر قرآن کریم، یکی از ارکان پیشرفت معارف قرآنی است و سبب غنا و بالندگی دانش‌های قرآنی می‌شود، ولی در این زمینه، کاستی‌هایی به چشم می‌خورد که فقدان الگوهای اثربخش در حوزه روش‌شناسی و فرایندهای منتج به نظریه قرآنی، از آن جمله‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: توسعه دانش‌های بشری در چند قرن اخیر از سویی، بعضی پنداره‌های باطل را میان کسانی که مرعوب این رشد فراگیر شدند، به وجود آورد. حذف دین از فکر و ذهن مردم به‌عنوان آفت یا عامل انحطاط انسانی، جایگزینی عقل تجربی و علم برآمده از آن در نیازهای دینی، به چالش کشیدن دین و متون مقدس با عنوان تعارض علم و دین، محدود کردن تعالیم دینی به زمان پدیدار شدن آنها، جدایی دین از دنیا و محدود کردن آنها به تعالیم اخروی، انحصار دین به زندگی فردی و برداشتن آموزه‌های آن از سفره زندگی اجتماعی و در نهایت، نگاه حداقلی به دین و حذف ظرفیت حداکثری آن، نظریه‌هایی است که از سوی معارضان یا عالمان غیرمتعهد به دین ارائه شده است.

عضو هیئت علمی آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان بیان داشت: قرآن به‌عنوان آخرین کتاب آسمانی، نه تنها در تلاطم تعارض علم و دین به زاویه نرفت، بلکه هم‌پای علم و عقل به هدایت بشری پرداخت و امروز شاهد سخن از مرجعیت قرآن در تمام عرصه‌های زندگی بشر هستیم. مرجعیت قرآن یعنی علم و عقل، ابزارهایی در دست دین برای رشد و تعالی و پویایی جامعه هستند.

وی ادامه داد: رشد و توسعه علوم در قرن‌های اخیر، نه تنها موجب فرود آموزه‌های قرآنی در عرصه‌های اجتماعی نشد، بلکه تحولی نیز در عرصه دانش‌های قرآنی به ارمغان آورد. بخشی از این تحول به روش‌شناسی فهم متن برمی‌گردد و بخش عمده آن به فهم عمیق‌تر متن در رویارویی با پرسش‌های نوین از قرآن اختصاص دارد.

حجت‌الاسلام سیدرسول موسوی گفت: پیشینه قرآن‌پژوهی نشان می‌دهد که قرآن کریم، خاستگاه دانش‌ها و نظریه‌های نوینی در عرصه فرهنگ و اجتماع بود. بیان باورهای معرفتی، احکام و مقررات حقوقی و اخلاقی در قرآن، توسعه آن در سنت نبوی و تبیین آنها از سوی عالمان دینی موجب شد که مسلمانان قرن‌ها جامعه خود را بر مبنای تعالیم قرآنی مدیریت کنند.

وی اظهار کرد: مطالعات روش‌شناسی، از ضروریات هر علم، از جمله علوم انسانی و اسلامی است. مباحث روش‌شناسی زیرمجموعه علوم انسانی قرار می‌گیرند و روش‌ها بخشی از رفتار انسان را بیان می‌کنند که موضوع علوم انسانی هستند.

حجت‌الاسلام سیدرسول موسوی تصریح کرد: توسعه مطالعات روش‌شناسی فهم و تفسیر قرآن کریم، یکی از ارکان پیشرفت معارف قرآنی است. انجام مطالعات روش‌شناسی سبب غنا و بالندگی دانش‌های قرآنی می‌شود و زمینه تولید علم قرآن‌بنیان را فراهم می‌کند. علاوه بر این، مطالعات روش‌شناسی فهم و تفسیر قرآن کریم، دانش‌ها و مهارت‌های برداشت این کتاب آسمانی را سامان می‌بخشد.

وی بیان داشت: توسعه نظریه‌پردازی قرآنی در نظام‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مبتنی بر فهم فرهنگ و معارف قرآنی است و ساخت الگوی تمدنی اسلامی بدون بازآفرینی علوم انسانی امکان‌پذیر نیست؛ از این رو، مطالعات روش‌شناسی منتج به نظریه در قرآن نقش راهبردی دارد.

وی افزود: مقصود از روش‌شناسی فهم و تفسیر قرآن، مجموعه عناصر معرفتی، قواعد، فرایندها و مهارت‌هایی است که برای فهم قرآن کریم به کار می‌رود. به رغم توجه روزافزون به مطالعات روش‌شناسی قرآن کریم در چند دهه اخیر، کاستی‌هایی به چشم می‌خورد. فقدان الگوهای اثربخش در حوزه روش‌شناسی و فقدان فرایندهای منتج به نظریه قرآنی، از آن جمله‌اند.

حجت‌الاسلام سیدرسول موسوی گفت: ضرورت بازآفرینی اصول و روش‌های موجود و روش تفسیر منتج به نظریه، یکی از مراحل دستیابی به علوم انسانی اسلامی محسوب می‌شود و روایات فراوانی از اهل بیت(ع) ناظر بر تبیین و آموزش یا تصحیح و آسیب‌زدایی از روش فهم قرآن نقل شده است.

عضو هیئت علمی آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان بیان داشت: در قرن حاضر و به‌خصوص در دهه‌های اخیر، شاهد بعضی عناوین اجتماعی یا علمی هستیم که از سوی اندیشمندان و مطالعه‌گران دینی با رویکرد قرآنی، از آنها بحث می‌شود. روابط اجتماعی، آزادی، تربیت، حکومت و...، هزاران عنوان مباحثی هستند که مفسران آگاه به نیازهای زمان را به تدبر در قرآن برای دستیابی به دیدگاه این کتاب الهی سوق داده است. گاه در میان مباحث تفسیر ترتیبی و گاه در تفاسیر موضوعی و گاه در نگاشته‌های مستقل، شاهد این دست پژوهش‌ها هستیم.

وی ابراز داشت: روایات فراوانی وجود دارد که میان قرآن و زمان پیوند ایجاد می‌کند و قرآن را ویژه عصر و زمان خاصی نمی‌داند و از این امر، به زنده بودن و حیات قرآن تعبیر شده است؛ برای مثال، امام باقر(ع) می‌فرماید: «قرآن، زنده است و نمى‌‌میرد و هر آیه آن‌ نیز زنده است و نمى‌‌میرد؛ زیرا اگر آیه‌‌اى که درباره اقوامى نازل شده است، با مردن آنها مى‌‌مرد، قرآن نیز مرده بود؛ لیکن قرآن در میان آیندگان جارى است، همچنان که در میان گذشتگان، جارى بود.»

وی همچنین گفت: برای جریان‌سازی قرآن در جامعه باید به مسائل علوم انسانی توجه داشت. با علوم انسانی می‌توان ابعاد و زاویه‌های گوناگون حیات فردی و اجتماعی بشر را شناخت و با ذهنی اندوخته از مسائل و نیاز‌های بشری به سمت قرآن رفت. ذهنی که از عرصه‌های حیات و زندگی انسانی آگاهی ندارد، نمی‌تواند پرسمان قرآنی ایجاد کند.

به گفته وی بومی‌سازی علوم انسانی در جامعه دینی، نیاز به گذر از دانش‌های بشری دارد و می‌توان با ذهنی پرسشگر به فهم و تفسیر آیات قرآن متناسب با نیازهای بشری پرداخت و این همان است که در حدیث امام علی(ع) از آن به استنطاق قرآن تعبیر شده است.

حجت‌الاسلام سیدرسول موسوی اظهار کرد: جریان‌سازی قرآن در جامعه، سه مرحله اساسی دارد؛ کشف وضعیت موجود در عرصه‌های گوناگون زندگی انسان که دانش‌های بشری در این خصوص می‌تواند کمک شایانی کند؛ کشف وضعیت مطلوب قرآنی با توجه به پرسش‌های به دست آمده از علوم انسانی. در این خصوص، می‌توان وضعیت و مبانی شناختی وضعیت مطلوب را از منظر قرآن به دست آورد. در این عرصه، روش‌شناسی‌های موجود کافی نیست و باید با توسعه در روش‌شناسی فهم قرآن، مدل‌های مطلوب قرآنی را کشف کرد و در نهایت، مکانیسم و راهبردهای تغییر وضعیت موجود به وضعیت مطلوب را به دست آورد. در اینجا، مطالعات راهبردی نقش مهمی در فرایندسازی و کشف مدل‌هایی مبتنی بر داده‌های قرآنی ایفا می‌کند.

وی در پایان بیان داشت: در حوزه مطالعات قرآنی، مباحث معرفت‌شناختی و مبانی نظری در رابطه با علوم انسانی بر پایه قرآن انجام شده است، ولی در حوزه روش‌شناسی و به‌صورت کاربردی، به‌گونه‌ای که منتج به نظریه و دیدگاه قرآن شود، شاهد کاستی‌هایی هستیم.

انتهای پیام

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: برنا قرآن رشد ذهن دین تبلیغات اسلامی رشد و تعالی جامعه رشد و توسعه مسلمانان سیاسی و اقتصادی قرآن کریم تبلیغات اصفهان فردی و اجتماعی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان مطالعات روش شناسی دانش های بشری علوم انسانی قرآن کریم دانش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۵۰۰۹۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مرحله نهایی جشنواره قرآنی حیات در مشهد برگزار خواهد شد

به گزارش خبرنگار مهر، هادی قاسمی رئیس سازمان بسیج دانشجویی کشور در نشست خبری جشنواره قرآن و عترت حیات با شعار حس یک انتخاب تازه که امروز یکشنبه شانزدهم اردیبهشت ماه در لانه جاسوسی برگزار شد، گفت: نیاز و عطش مردم با گذشت زمان به مفاهیم قرآن بیشتر می‌شود و این موضوع بتوان شاهد مثالش را در حوزه فعالیت‌های قرآنی ماه رمضان پیدا کرد.

وی ادامه داد: قرآن ریشه در زندگی مردم و ملت دارد و هر چند روز هم حس نیاز به آن بیشتر شده‌است.بسیج دانشجویی اجرای برنامه جشنواره حیات با شعار حس یک انتخاب تازه که با زاویه جدید ورود به مفاهیم قرآنی پیدا می‌کند، قرآن را در متن زندگی تغییر می‌دهد.

وی با اعلام اینکه مدت زیادی از اطلاع‌رسانی این جشنواره نگذشته است، افزود: بیش از دوازده هزار نفر در نه رشته ورود داشته و ارزیابی شدند. مرحله نهایی این جشنواره نیز در مشهد مقدس ۲۲ تا ۲۵ اردیبهشت ماه با ۴۰۰ نفر از برگزیدگان برگزار خواهد شد.

رئیس سازمان بسیج دانشجویی ادامه داد: محوریت جشنواره موضوع سبک زندگی است.توجه به اینکه قرآن در متن زندگی جاری و ساری باشد و آنچه در این شرایط و فضای متلاطم به انسان آرامش می‌دهد، مفاهیم قرآنی است.

وی اظهار داشت: اتفاقات اخیری که در دانشگاه‌های اروپا و آمریکا رخ داده نوید دهنده جنس صداهایی است که در متن قرآن آمده که یاریگر مظلوم باشیم و صدای حقیقت جویی در تمام عالم در حال شنیده شده است. این جشنواره سال نخستی است که برگزار می‌شود امیدواریم سالهای بعد حوزه بین الملل را به آن اضافه کنیم.

رئیس سازمان بسیج دانشجویی بیان کرد: اقبال دانشجویی در دانشگاه‌های مختلف جای خودش را باز کرده است. استحکام مفاهیم اسلامی با مضامین قرآنی قابل انتقال به نسل جوان است.

قاسمی در پایان گفت: شبکه کردن کسانی که کنش گری در خصوص مسائل قرآنی دارند، بسیار اهمیت دارد و صرفاً برگزاری رویداد و جلسه نمی‌تواند کمک کننده باشد. با شبکه کردن کسانی که به دنبال مفاهیم قرآنی تلاش می‌کنند با فهم دقیقی از مسائل، به دنبال تلاش برای حل کردن آن برمیاییم.

در ادامه محمد بابایی دبیر جشنواره قرآن و عترت حیات گفت: جشنواره حیات از آبان سال گذشته آغاز شد ۸ هزار نفر در نه رشته ثبت نام کردند. در این جشنواره، دانشجو را به سبک زندگی سوق می‌دهیم تا روز به روز با مفاهیم قرآنی جلو ببریم. مرحله استانی از اول ماه رمضان تا آخر این ماه برگزار شد.

وی با اعلام رشته‌های این جشنواره گفت: این جشنواره در بخش‌های مختلف هنری برپا می‌شود.پنج رشته آوایی، یک رشته کتبی و سه رشته هنری از جمله رشته‌های این جشنواره است.

بابایی با تاکید بر اینکه ما به دنبال تخصص نیستیم، اظهارداشت: ما به رشته‌هایی پرداختیم که خودش به تنهایی چندین بخش را در برمی‌گیرد. همچنین رویداد طرح ملی راویان قرآن از جمله برنامه‌های دیگر این جشنواره است.

کد خبر 6097477 سمانه نوری زاده قصری